Dictionaries/nl

Historische Woordenboeken

Het Instituut voor de Nederlandse taal stelt de volgende historische woordenboeken beschikbaar in één online zoekapplicatie:

• Oudnederlands Woordenboek (ONW) 500-1200
• Vroegmiddelnederlands Woordenboek (VMNW) 1200-1300
• Middelnederlandsch Woordenboek (MNW) 1250-1550
• Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) 1500-1976
• Woordenboek der Friese Taal (WFT) 1800-1975: Het "Wurdboek fan de Fryske taal" beschrijft het (vooral geschreven) Nieuwfries uit de Nederlandse provincie Friesland van 1800 tot en met 1975. Het bevat ruim 120.000 trefwoorden.

De woordenboekartikelen geven informatie over de spelling van het trefwoord, woordsoort, uitspraak, datering, flexie en etymologie van de trefwoorden, betekenis (geïllustreerd met citaten), idiomatische informatie (collocaties, spreekwoorden en figuurlijke betekenissen) en afleidingen en samenstellingen van het trefwoord.

Samen beschrijven ze de Nederlandse woordenschat van circa 500 tot 1976, en de Friese woordenschat van 1800 tot 1975. Voor alle taalgebruikers – van taalwetenschappers tot kruiswoordpuzzelaars – is deze woordenboekapplicatie een bron van kennis én plezier.

• Online woordenboeken doorzoeken

Etymologische woordenboeken

Woorden hebben een geschiedenis. Ze ontstaan, ontwikkelen zich en passen zich aan veranderende omstandigheden aan. Soms verdwijnen ze ook weer, na korte of lange tijd. De wetenschap die de oorsprong en geschiedenis van woorden onderzoekt wordt etymologie genoemd.

Etymologische woordenboeken beschrijven specifiek de herkomst van woorden. Het meest recente etymologische woordenboek is het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands (EWN) dat onder meer op het voormalige Instituut voor de Nederlandse Lexicologie (INL) is gemaakt. Ook onze woordenboeken over het Oudnederlands en het Middelnederlands vermelden vaak etymologische gegevens.

• Op Etymologiebank is informatie uit een grote hoeveelheid Nederlandse etymologische bronnen verzameld en toegankelijk gemaakt.

Hedendaagse Woordenboeken

Algemeen Nederlands Woordenboek

Het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW) is een online woordenboek dat het moderne Nederlands vanaf 1970 tot nu beschrijft. Het ANW beschrijft het algemene Nederlands in Nederland en de Caribische rijksdelen, Vlaanderen en Suriname, en richt zich vooral op geschreven taal. In 2009 verschenen de eerste woorden van het ANW op internet en het woordenboek wordt iedere dag geüpdatet. Het ANW is een interactief woordenboek. Aanvullingen en correcties worden regelmatig verwerkt en commentaar van de gebruikers is van harte welkom.

• Online zoeken ANW

Van Dale woordenboeken

Van Dale is een commerciële uitgever van woordenboeken.

• Van Dale online

Nieuwe woorden - Neologismen

Ieder jaar komen er duizenden nieuwe woorden, neologismen, bij. Onder neologismen worden niet alleen nieuwgevormde woorden verstaan, maar ook al bestaande woorden met een nieuwe betekenis en nieuwe leenwoorden. Veel neologismen zijn minder nieuw dan ze lijken, omdat meestal twee al bestaande woorden worden samengevoegd in een nieuwe samenstelling, bijvoorbeeld bomdatabank, fietssnelweg en hangoudere. Ook zijn er veel nieuwe samenstellingen waarin bestaande woorden verkort zijn, zoals in alcomobolist ‘automobilist die onder invloed van alcohol rijdt’, bionade ‘biologische limonade’ en romkom ‘romantische komedie’.

Neologismen in het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW):

Een gedeelte van deze neologismen wordt ook opgenomen in het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW), een woordenboek van modern Nederlands. Niet alle nieuwe woorden worden in het ANW opgenomen, omdat veel neologismen maar kort gebruikt worden en weer verdwijnen, bijvoorbeeld veel nieuwe woorden op het gebied van mode, zoals jegging ‘jeanslegging’.

• Zoek naar neologismen in het ANW
• Woordenboek van Nieuwe Woorden: WNW (Woordenboek Nieuwe Woorden)

Combinatiewoordenboeken

• Combinatiewoordenboek Nederlandse substantieven met hun vaste werkwoorden
• Woordcombinaties Werkwoorden met hun combinaties

Dialectwoordenboeken

Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten

De Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten (DSDD) is een online dialectportaal van de Vlaamse, Brabantse en Limburgse dialecten.

Pepel, kapel, flikkenteer, schoenlapper en uiltje: een greep uit zo’n 200 woorden voor vlinder die voorkomen in de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten (Database of the Southern Dutch Dialects – DSDD). De database bevat 460.000 woorden uit de Zuidelijk-Nederlandse dialecten en is een samenvoeging van de gegevens uit het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten (WVD), het Woordenboek van de Brabantse Dialecten (WBD) en het Woordenboek van de Limburgse Dialecten (WLD).

• Online zoeken

elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten – eWND

De elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten (eWND) is een digitaal doorzoekbare verzameling van oude en modernere Nederlandse dialectwoordenboeken.

Het doel van de eWND is om zo veel mogelijk dialectwoordenboeken digitaal beschikbaar en doorzoekbaar te maken, zodat taalkundigen en taalliefhebbers alle belangrijke Nederlandse dialectwoordenboeken op één centraal punt kunnen raadplegen.

• Project pagina eWND
• Online zoeken eWND

Domeinspecifieke woordenboeken

Pinkhof Geneeskundig Woordenboek

Het Pinkhof Geneeskundig Woordenboek is gratis online beschikbaar.

• Pinkhofwoordenboek online

Vertaalwoordenboeken

Vertaalwoordenschat

De Vertaalwoordenschat is een gratis applicatie voor tweetalige woordenboeken met Nederlands als bron- of doeltaal. De applicatie wordt steeds uitgebreid met andere talen. Rond de eeuwwisseling zijn er verschillende tweetalige vertaalwoordenboeken ontwikkeld voor talen die voor Nederlandstaligen wel relevant zijn, maar op de commerciële markt niet spontaan aan bod kwamen. Het initiatief hiervoor kwam van de Commissie Lexicografische Vertaalvoorzieningen (CLVV) van de Taalunie. Via de Vertaalwoordenschat worden deze woordenboeken nu voor zover mogelijk online beschikbaar gesteld. Deze online versie van de woordenboeken is geen exacte kopie van de gedrukte versie.

• Online zoeken

Linguee

• Linguee biedt een online woordenboek voor een aantal taalparen. Linguee gebruikt gespecialiseerde webcrawlers om het internet af te zoeken naar geschikte meertalige teksten en deze in parallelle zinnen op te delen. De geïdentificeerde gepaarde zinnen ondergaan een automatische kwaliteitsevaluatie door een door mensen opgeleid algoritme voor machinaal leren dat de kwaliteit van de vertaling inschat.

Europees Woordenboekportaal

Het Europees Woordenboekportaal helpt om de weg te vinden naar goede en betrouwbare online woordenboeken voor de Europese talen, ongeacht of u een wetenschapper, vertaler, taaldocent of gewoon een enthousiaste taalgebruiker bent. Alle woordenboeken in het portaal zijn zorgvuldig uitgezocht door curators uit het European Network of e-Lexicography die deskundige lexicografen zijn en die daarbij duidelijke criteria hanteren om te beslissen welke woordenboeken wel of niet op deze lijst thuishoren.

Inbegrepen bij het Europees Woordenboekportaal zijn tientallen woordenboeken in verscheidene talen, onder andere Frans, Duits, Engels, Nederlands, maar ook minder voor de hand liggende talen, zoals het Baskisch, Catalaans, IJslands, Iers, Grieks, Macedonisch, Russisch en Lets.

• Online zoeken